آیه 58 سوره روم

وَ لَقَدْ ضَرَبْنا لِلنَّاسِ فِي هذَا الْقُرْآنِ مِنْ كُلِّ مَثَلٍ وَ لَئِنْ جِئْتَهُمْ بِآيَةٍ لَيَقُولَنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا إِنْ أَنْتُمْ إِلاَّ مُبْطِلُونَ (58)

«1» اصول كافى، ج 1، كتاب الحجة، ص 200- 199. (چ بيروت)

جلد 10 - صفحه 324

وَ لَقَدْ ضَرَبْنا لِلنَّاسِ‌: و هر آينه بتحقيق بيان نموديم براى مردمان، فِي هذَا الْقُرْآنِ مِنْ كُلِّ مَثَلٍ‌: در اين قرآن از هر مثلى كه ايشان را بكار آيد در بيان توحيد و نبوت و حشر و نشر و اصول اعتقاديه و فروع احكاميه و صفات اخلاقيه. يا وصف كرديم براى ايشان هر صفت عجيبه و خوانديم بر ايشان هر قصه غريبه را كه در غرايب و اعجوبت مانند امثال است كه به سبب غرابت ضرب المثل شده، و اين صفت و قصه مانند صفت مبعوثين است در روز قيامت و قصه ايشان و آنچه گويند در آن روز و آنچه نفع ندهد ايشان را از اعتذار و نشنوند از استعتاب، و لكن ايشان به جهت قساوت به مرتبه‌اى باشند كه آيات و شواهد مبدء و معاد و معارف الهيه در آنها تأثير نبخشد، چنانچه از حال آنها اخبار مى‌فرمايد كه: وَ لَئِنْ جِئْتَهُمْ بِآيَةٍ: و اگر بياورى تو اى پيغمبر، منكران و معاندان را آيتى از آيات قرآن يا معجزه‌اى مقترحه كه برهان باشد بر طريق حق و اثبات نمايد مبدء و معاد را، لَيَقُولَنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا: هر آينه گويند آنانكه كافر شدند از فرط عناد و غايت تمرد و فساد، إِنْ أَنْتُمْ إِلَّا مُبْطِلُونَ‌: نيستيد شما يعنى پيغمبر و مؤمنان، مگر تزوير كنندگان و آورندگان به امر باطل و غير واقع، يعنى آنچه مى‌گوئيد در باب ايمان آوردن به خدا و پيغمبر و حشر و نشر و وقوع حساب و عقاب، دروغ است و بافته شما باشد، نه آنكه از جانب خدا و از آن خبر داده باشد؛ و چنان منهمك و منغمرند در كفر و گمراهى، مثل كسانى كه مهر نهاده شده در قلوب آنان كه ابدا راه نيابند و از چاه ضلالت نجات پيدا نكنند.

و اگر بنا بود خدا طبع و مهر فرمايد قلبى را،

وَ يَوْمَ تَقُومُ السَّاعَةُ يُقْسِمُ الْمُجْرِمُونَ ما لَبِثُوا غَيْرَ ساعَةٍ كَذلِكَ كانُوا يُؤْفَكُونَ (55) وَ قالَ الَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ وَ الْإِيمانَ لَقَدْ لَبِثْتُمْ فِي كِتابِ اللَّهِ إِلى‌ يَوْمِ الْبَعْثِ فَهذا يَوْمُ الْبَعْثِ وَ لكِنَّكُمْ كُنْتُمْ لا تَعْلَمُونَ (56) فَيَوْمَئِذٍ لا يَنْفَعُ الَّذِينَ ظَلَمُوا مَعْذِرَتُهُمْ وَ لا هُمْ يُسْتَعْتَبُونَ (57) وَ لَقَدْ ضَرَبْنا لِلنَّاسِ فِي هذَا الْقُرْآنِ مِنْ كُلِّ مَثَلٍ وَ لَئِنْ جِئْتَهُمْ بِآيَةٍ لَيَقُولَنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا إِنْ أَنْتُمْ إِلاَّ مُبْطِلُونَ (58) كَذلِكَ يَطْبَعُ اللَّهُ عَلى‌ قُلُوبِ الَّذِينَ لا يَعْلَمُونَ (59)

فَاصْبِرْ إِنَّ وَعْدَ اللَّهِ حَقٌّ وَ لا يَسْتَخِفَّنَّكَ الَّذِينَ لا يُوقِنُونَ (60)

ترجمه‌

و روزى كه بپا ميشود قيامت سوگند ميخورند گناهكاران كه درنگ نكردند مگر ساعتى اين چنين باشند كه بدروغ گردانده شوند

و گويند آنانكه داده شدند دانش و ايمان را هر آينه بتحقيق درنگ كرديد در كتاب خدا تا روز رستخيز پس اين روز رستخيز است و لكن شما بوديد كه نميدانستيد

جلد 4 صفحه 266

پس در چنين روز سود ندهد آنانرا كه ستم كردند عذرخواهى آنها و نه آنان خوانده شوند براى پذيرفته شدن توبه‌

و هر آينه بتحقيق آورديم براى مردم در اين قرآن از هر مثلى و اگر آورى براى آنان آيتى هر آينه گويند آنانكه كافر شدند نيستيد شما مگر باطل آورندگان‌

اين چنين مهر مينهد خدا بر دلهاى آنانكه نميدانند

پس صبر كن همانا وعده خدا حقّ است و نبايد بسبكى و بى‌صبرى وادار كنند البتّه تو را آنها كه يقين نميكنند.

تفسير

خداوند متعال شمّه‌اى از احوال روز قيامت را كه ساعت موعود الهى است بيان فرموده كه در آنروز قسم ميخورند كفّار كه درنگ ننمودند در دنيا يا عالم برزخ مگر ساعتى و پاره كمى از زمان براى اثبات كمى گناهشان در دنيا يا براى جهلشان بمدّت درنگشان در برزخ و كمى آن بالنّسبه بايّام آخرت و در هر حال قسم دروغى است مانند دروغهائى كه در دنيا بتسويلات شيطانيّه ميگفتند ولى كسانيكه خداوند بآنها دانش و يقين عطا فرموده گويند درنگ كرديد در علم و قضاء محتوم الهى تا روز قيامت و آن امروز است ولى شما جاهل بوديد و يقين بچنين روزى نداشتيد و باخبار انبياء و اولياء مطمئن نشديد و براى آن توشه‌اى بر نداشتيد امروز ديگر عذرخواهى براى كسانيكه در دنيا بر خود و خلق ستم نمودند فائده ندارد و كسى آنها را دعوت بتوبه و انابه و بازگشت بخدا نمى‌كند چون مدّت مهلتشان منقضى شده و استرضاى خدا براى آنها ممكن نيست و استعتاب بمعناى استرضا است و خداوند حجّت را بر مردم تمام فرموده چون به بيانات مختلفه و عبارات بديع عجيب شيرين اصول دين اسلام را در قرآن ثابت و واضح و مدلّل نموده و علاوه بر آنكه اين خود معجزه باقيه است معجزات باهراتى بدست پيغمبر خود ظاهر ساخته باز هم اگر معجزه‌ئى بخواهند و پيغمبر صلى اللّه عليه و اله بياورد كفّار حمل بر سحر و شعبده و باطل ميكنند و اهل ايمانرا نسبت بآن ميدهند و آورنده آن را تكذيب مى‌نمايند و بر كفرشان افزوده خواهد شد چون تعصّب و عناد در آنها رسوخ پيدا كرده و بكلّى از تحصيل علم و معرفت محروم شده و از قابليّت هدايت و ارشاد ساقط گشته‌اند و خداوند آنانرا بحال خودشان واگذار فرموده و عنايتى بآنها ندارد و اينطور مهر الهى بدلهاى آنها خورده كه ديگر حق‌

جلد 4 صفحه 267

در آن راه نخواهد يافت پس بايد پيغمبر صلّى اللّه عليه و اله و سلم صبر فرمايد بر اذيّت و آزار و تكذيب آنها تا وعده نصرت خدا كه حق است ظاهر گردد و دين اسلام بر ساير اديان غالب شود و كفّار خواه و ناخواه مسلمان شوند و نبايد بغضب در آورند يا وادار به بى‌صبرى و بيقرارى كنند يا متزلزل و سبك و بى‌ثبات نمايند كفّار آنحضرت را و در كافى و عيون از حضرت رضا عليه السّلام الّذين اوتوا العلم و الايمان بامير المؤمنين و اولاد طاهرين او عليهم السّلام تفسير شده و قمّى ره فرموده در آيه دوم تقديم و تأخير روى داده و آن از اينقرار است و قال الّذين اوتوا العلم و الايمان فى كتاب اللّه لقد لبثتم الى يوم البعث يعنى آنانكه از كتاب خدا علم و ايمان پيدا كردند چنين گفتند و ثواب قرائت اين سوره در ذيل سوره قبل بيان شد خداوند توفيق عنايت فرمايد انشاء اللّه تعالى.

جلد 4 صفحه 268

وَ لَقَد ضَرَبنا لِلنّاس‌ِ فِي‌ هذَا القُرآن‌ِ مِن‌ كُل‌ِّ مَثَل‌ٍ وَ لَئِن‌ جِئتَهُم‌ بِآيَةٍ لَيَقُولَن‌َّ الَّذِين‌َ كَفَرُوا إِن‌ أَنتُم‌ إِلاّ مُبطِلُون‌َ (58)

و ‌هر‌ آينه‌ بتحقيق‌ ‌ما ‌براي‌ مردم‌ ‌در‌ ‌اينکه‌ قرآن‌ مثل‌ هايي‌ زديم‌ ‌تا‌ متنبه‌ شوند و ‌هر‌ آينه‌ ‌اگر‌ بياوري‌ ‌براي‌ ‌آنها‌ معجزه‌ و آيه‌اي‌ ‌هر‌ آينه‌ ميگويند كساني‌ ‌که‌ كافر شدند نيستيد ‌شما‌ مگر مذهب‌ باطل‌ داريد و مي‌خواهيد حق‌ ‌را‌ باطل‌ كنيد.

وَ لَقَد ضَرَبنا لِلنّاس‌ِ فِي‌ هذَا القُرآن‌ِ مِن‌ كُل‌ِّ مَثَل‌ٍ يك‌ قسمت‌ مهم‌ قرآن‌ سر ‌تا‌ سر قرآن‌ ذكر

جلد 14 - صفحه 409

امثال‌ ‌است‌ ‌براي‌ اثبات‌ توحيد و نفي‌ شرك‌ و اطاعت‌ انبياء و اثبات‌ معاد و فوائد ايمان‌ و مضار كفر و شرك‌ و عناد و معاصي‌ و تنبه‌ و تذكر و تفكر و تعقل‌ و ‌غير‌ اينها ‌که‌ ‌از‌ محسوس‌ پي‌ بمعقول‌ ببرند.

وَ لَئِن‌ جِئتَهُم‌ بِآيَةٍ باتيان‌ معجزات‌ و تلاوت‌ آيات‌ قرآني‌.

لَيَقُولَن‌َّ الَّذِين‌َ كَفَرُوا بانبياء و مؤمنين‌ و متقين‌ و صلحاء.

إِن‌ أَنتُم‌ إِلّا مُبطِلُون‌َ معجزات‌ ‌را‌ سحر مي‌شمارند آيات‌ ‌را‌ مفتريات‌ مي‌پندارند ايمان‌ ‌را‌ باطل‌ مي‌شمارند كفر ‌را‌ حق‌ ميدانند.

]

(آیه 58)- این آیه در حقیقت اشاره‌ای است به کل مطالبی که در این سوره بیان شد می‌فرماید: «ما برای مردم در این قرآن از هر گونه مثال و مطلبی بیان کردیم» (وَ لَقَدْ ضَرَبْنا لِلنَّاسِ فِی هذَا الْقُرْآنِ مِنْ کُلِّ مَثَلٍ).

وعد و وعید، امر و نهی، بشارت و انذار، آیات آفاقی و انفسی، دلائل مبدأ

ج3، ص547

و معاد و اخبار غیبی، و خلاصه از هر چیز که در نفوس انسانها ممکن است اثر مثبت بگذارد بیانی داشتیم.

در حقیقت، قرآن بطور کلی، و سوره روم که اکنون در مراحل پایان آن هستیم بالخصوص مجموعه‌ای است از مسائل بیدار کننده برای هر قشر و گروه و برای هر طرز فکر و عقیده.

ولی با این حال گروهی هستند که هیچ یک از این امور در قلوب تاریک و سیاهشان اثری نمی‌گذارد، «و اگر آیه‌ای برای آنها بیاوری کافران می‌گویند: شما اهل باطل هستید» و اینها سحر و جادوست! (وَ لَئِنْ جِئْتَهُمْ بِآیَةٍ لَیَقُولَنَّ الَّذِینَ کَفَرُوا إِنْ أَنْتُمْ إِلَّا مُبْطِلُونَ).

تعبیر به «مبطلون» تعبیر جامعی است که همه برچسبها و نسبتهای ناروای مشرکان به انبیا و طرفداران حق را در بر می‌گیرد.